Fidye yazılımları, bilgisayar sistemlerini veya dosyaları şifreleyerek erişilemez hale getiren ve kullanıcıdan fidye talep eden kötü amaçlı yazılımlardır. Siber suçlular, genellikle Bitcoin veya diğer kripto para birimleri ile ödeme yapılmasını ister. Fidye ödemek, her zaman verilerin geri alınmasını garanti etmez ve saldırganları teşvik edebilir.
1. Fidye Yazılım Türleri
1.1 Locker Ransomware (Erişimi Engelleyen Fidye Yazılımı)
- Bilgisayarın veya sistemin tamamını kilitler.
- Kullanıcı oturum açamaz ve sistem fonksiyonlarına erişemez.
- Örnek: WinLock
1.2 Crypto Ransomware (Dosya Şifreleyen Fidye Yazılımı)
- Önemli dosyaları şifreleyerek erişilemez hale getirir.
- Genellikle RSA-2048 veya AES-256 gibi güçlü şifreleme algoritmaları kullanır.
- Örnek: WannaCry, REvil, Ryuk
1.3 Scareware (Korkutucu Yazılım)
- Sahte güvenlik yazılımı gibi görünerek kullanıcılardan para talep eder.
- Sistemde olmayan virüsleri tespit ettiğini iddia eder ve ödeme karşılığında “temizleme” vaat eder.
1.4 Doxware (Sızıntı Tehditi ile Fidye Yazılımı)
- Kullanıcının özel veya hassas bilgilerini ele geçirerek, bunları yayınlamakla tehdit eder.
- Genellikle büyük şirketleri ve devlet kurumlarını hedef alır.
1.5 RaaS (Ransomware as a Service)
- Dark Web üzerinde saldırganların kiralayabileceği hizmet olarak sunulan fidye yazılımlarıdır.
- Siber suçlular, teknik bilgiye sahip olmadan fidye saldırıları düzenleyebilir.
2. Fidye Yazılım Saldırıları Nasıl Gerçekleşir?
2.1 E-posta Yoluyla (Phishing)
- Zararlı ek içeren e-postalar (Word, PDF, Excel)
- Sahte bağlantılarla kullanıcıyı kötü amaçlı web sitelerine yönlendirme
2.2 Drive-By Download (Farkında Olmadan İndirme)
- Güvenlik açıkları olan web sitelerinden zararlı yazılımın otomatik indirilmesi
2.3 USB ve Taşınabilir Cihazlar
- USB bellekler veya harici diskler üzerinden bulaşan fidye yazılımları
2.4 Remote Desktop Protocol (RDP) Üzerinden Saldırılar
- Zayıf şifreler veya açık bırakılmış RDP bağlantıları üzerinden sisteme erişim sağlanması
2.5 Yazılım Güvenlik Açıkları (Exploit Kitleri)
- Güncellenmemiş yazılımlardaki açıklardan yararlanarak saldırı gerçekleştirilmesi
3. Fidye Yazılımlarından Korunma Yöntemleri
3.1 Temel Güvenlik Önlemleri
✅ Güçlü Şifreler Kullan: Özellikle RDP gibi uzaktan erişim araçları için güçlü ve tahmin edilmesi zor şifreler belirle.
✅ İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA): Kullanıcı hesaplarına ek güvenlik katmanı ekle.
✅ Güvenlik Duvarı (Firewall) Kullan: Şüpheli IP adreslerini ve zararlı bağlantıları engelle.
✅ Güncellemeleri İhmal Etme: İşletim sistemi ve yazılımları düzenli olarak güncelle.
3.2 Yedekleme Stratejileri
✅ 3-2-1 Kuralı:
- 3 farklı yedek bulundur (orijinal + 2 yedek)
- 2 farklı ortamda sakla (yerel disk + harici disk veya bulut)
- 1 yedeği offline ve ağdan izole tut
✅ Sistem Görüntüsü (System Image) Al:
Tüm sistemin kopyasını alarak fidye yazılımı bulaşırsa hızlı geri yükleme yap.
3.3 E-posta Güvenliği
✅ Phishing Engelleme: Şüpheli e-postaları analiz eden güvenlik yazılımları kullan.
✅ E-posta Doğrulama: DMARC, DKIM, SPF gibi e-posta güvenlik protokollerini aktif et.
✅ Ekleri Açarken Dikkatli Ol: Özellikle .exe, .vbs, .js gibi uzantıları açma.
3.4 Antivirüs ve Güvenlik Yazılımları
✅ Güçlü Antivirüs Yazılımı Kullan: Gerçek zamanlı koruma sunan EDR/XDR tabanlı güvenlik çözümleri kullan.
✅ IDS/IPS Sistemleri Kullan: Şüpheli ağ aktivitelerini izleyen sistemler ile saldırıları önceden tespit et.
✅ Web Filtreleme Kullan: Kötü amaçlı sitelere erişimi engelle.
3.5 Kullanıcı Eğitimi
✅ Sosyal mühendislik saldırıları konusunda personeli eğit: Çalışanlara şüpheli e-posta ve dosyaları nasıl tespit edeceklerini öğret.
✅ Sahte saldırı senaryoları düzenle: Gerçekçi testler yaparak çalışanların bilinç düzeyini ölç.
4. Fidye Yazılımı Bulaştığında Ne Yapılmalı?
🚨 Adım 1: Sistemi Hızlıca İzole Et
- Ağ bağlantısını kesin (Wi-Fi/Kablo bağlantısını çıkar).
- Etkilenen sistemleri kapatın, ancak hemen yeniden başlatmayın.
🚨 Adım 2: Fidye Notunu Analiz Et
- Fidye mesajını saklayın, saldırganın kimliği ve fidye türünü analiz edin.
- No More Ransom (https://www.nomoreransom.org/) sitesinden şifre çözücü olup olmadığını kontrol edin.
🚨 Adım 3: Yetkililere ve IT Ekibine Haber Ver
- Güvenlik ekiplerine ve yetkililere (CERT, US-CERT, Europol) bilgi verin.
- Büyük ölçekli bir saldırı varsa yasal işlem başlatılabilir.
🚨 Adım 4: Yedeklerden Geri Dön
- Eğer yedeğiniz varsa: Temiz bir sistem üzerine geri yükleyin.
- Eğer yedeğiniz yoksa: No More Ransom gibi sitelerden çözüm arayın.
🚨 Adım 5: Fidye Ödemeyin!
- Ödeme yapmak, saldırganları teşvik eder ve tekrar saldırı riskini artırır.
Sonuç
Fidye yazılımları ciddi bir tehdit oluştursa da, güçlü bir güvenlik politikası ile büyük ölçüde önlenebilir.
Temel strateji:
✔️ Düzenli yedekleme yapmak
✔️ Kullanıcıları eğitmek
✔️ Güncellemeleri aksatmamak
✔️ Güçlü güvenlik yazılımları kullanmak
Siber güvenlik sürekli gelişen bir alan, bu yüzden güncel tehditleri takip etmek önemlidir! 🛡️🔒